شبکه الجزیره در یک گزارش تحلیلی نوشت: تاخت و تاز ارتش رژیم صهیونیستی در سوریه به ویژه جنوب آن به شدت حاکمان جدید دمشق را در تنگنا قرار داده و تداوم این تحرکات اوضاع را به شدت بحرانی می‌کند. به گزارش پارس تودی به نقل از ایرنا، سوریه در کانون پروژه ژئوپلتیک اسرائیل برای تغییر ساختار غرب آسیا قرار دارد؛ طرحی که بر تجزیه کشورهای منطقه و ایجاد رژیم‌های کوچک طایفه‌ای و نژادی مبتنی است. این هدف از اظهارات مقامات اسرائیلی نیز قابل استنباط است.
سوریه به‌دلیل پیوندهای اجتماعی و جغرافیایی با عراق و ترکیه و شباهت‌های قومی و طایفه‌ای با ایران، از نگاه تل‌آویو نمونه‌ای ایده‌آل برای اجرای این طرح است. به باور تحلیلگران، هرگونه تغییر در ساختار سوریه می‌تواند به کشورهای همسایه نیز سرایت کند.
الجزیره همچنین به پروژه‌های اسرائیل در سوریه اشاره کرده است؛ از جمله طرح منطقه حائل در جنوب سوریه، گذرگاه انسانی در استان السویداء و پروژه موسوم به «گذرگاه داوود». برخی از این طرح‌ها در مرحله اجرا هستند و برخی دیگر در حد نظریه باقی مانده‌اند، اما اسرائیل در پی فرصت مناسب برای عملیاتی کردن آن‌هاست.
از سوی دیگر، شکنندگی اوضاع داخلی سوریه، مشوقی برای دخالت در این کشور است. سوریه همچنان آبستن تحولات بسیاری حداقل از دیدگاه تل‌آویو است. در ذهنیت سران اسرائیل، سوریه به مثابه آزمایشگاهی برای موازنه قوا در منطقه و بستر مناسبی برای پیاده کردن معادلات جدید است و اوضاع این کشور همچنان قابلیت انفجار به علت شکاف حاصل میان طیف‌های آن و بن بست سیاسی میان بازیگران محلی را داراست.
توافق امنیتی یا تحمیل واقعیت میدانی؟
الجزیره تأکید می‌کند که اسرائیل وضعیت سوریه را بر اساس دو گزینه طراحی کرده است: یا جنگ، یا تسلیم تحقیرآمیز. این گزینه‌ها شامل بلندی‌های جولان و مناطق وسیعی از جنوب سوریه می‌شوند. تل‌آویو با استناد به توان نظامی خود و ضعف دمشق، به دنبال گسترش سیطره بر پایتخت سوریه و حومه آن است.
در همین راستا، اسرائیل از انعطاف‌پذیری برای دستیابی به توافق امنیتی با دمشق خودداری می‌کند. گشایش گذرگاه به سویدا نیز به‌عنوان راهی برای طفره رفتن از توافق معرفی شده است. افسران سابق موساد و ژنرال‌های بازنشسته ارتش اسرائیل نیز تأکید دارند که توافق امنیتی در این مرحله به نفع اسرائیل نیست، چرا که مانع تحرکات نظامی شده و مستلزم عقب‌نشینی بدون دستاورد خواهد بود.
در حال حاضر، جنوب سوریه تحت سیطره اسرائیل است و دمشق نیز در تیررس آن قرار دارد. منابع آبی مهمی چون قنیطره و درعا نیز در کنترل تل‌آویو است و خطر فوری از سوی سوریه احساس نمی‌شود. از این رو، اسرائیل ضرورتی برای عقب‌نشینی از دستاوردهای ژئوپلتیک خود نمی‌بیند.
با این حال، تداوم این وضعیت، تحرکات اسرائیل را بی‌ثبات می‌کند و هر قدرتی در دمشق، اگر نتواند از طریق مذاکره یا میانجی‌گری از این بحران خارج شود، خود را در برابر گزینه‌های سختی خواهد یافت. گسترش سیطره اسرائیل بر حومه دمشق، انعطاف‌پذیری و عمل‌گرایی مقامات سوری را تضعیف کرده و مسیر به‌سوی جنگ را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.
نظم امنیتی ترامپ و سکوت در برابر تجاوز
الجزیره در پایان گزارش خود به نقش دولت ترامپ در تحولات منطقه پرداخته و می‌نویسد: دولت آمریکا ادعای ایجاد نظم امنیتی جدیدی در غرب آسیا را دارد که جایگزین نظم پس از فروپاشی شوروی شود. اما این نظم جدید، نه بر اساس قواعد بین‌المللی، بلکه بر پایه منافع امنیتی اسرائیل طراحی شده است.
از سویی، واشنگتن حامی توافق امنیتی میان تل آویو و دمشق طبق شروط مدنظر اسرائیل است، نه طبق منطقه سیاسی و قواعد قانون بین المللی، از این رو با فشار تل آویو بر نظام جدید سوریه مخالفتی نخواهد کرد و گواه آن نیز، عدم مخالفت حتی در حد کلام با نقض حاکمیت سوریه از سوی تل آویو است. این بدان مفهوم است که واشنگتن روند ایجاد نظام امنیتی غرب آسیا را از منافع امنیتی اسرائیل در سوریه جدا می کند.
الجزیره نوشت که اشتیاق ترامپ برای توقف جنگ در غزه نیز بیشتر ناشی از محاسبات داخلی و هزینه‌های سیاسی است تا دغدغه‌ای واقعی برای صلح. در چنین شرایطی، تداوم ترکیب کابینه افراطی در اسرائیل، بزرگ‌ترین تهدید برای ثبات سوریه و منطقه به شمار می‌رود.