سالگرد ارتحال بنیانگذار جمهوری اسلامی بهانه ای برای مرور اندیشه های معمار کبیر انقلاب اسلامی است که با سیر در اندیشه های آن عارف ربانی خصوصیات و ویژگی هایی می توان یافت که نظیر و مشابه ندارد و در این بین وحدت جایگاه ویژه ای دارد.
وحدت در لغت عبارت است از یکی شدن، یک دست شدن، حول محوری چرخیدن، برادری، اتحاد، مرکب شدن و اتفاق.اتحاد و وحدت ملی مقوله‌ای است که بیشتر جنبه داخلی دارد و در چهارچوب مرزهای کشور معنا می‌یابد.
وحدت و انسجام ملی و اسلامی از مقوله‌هایی است که از دیرباز مورد توجه عالمان و خادمان به مکتب اهل‌بیت (ع) بوده و تا گسترش واقعی اسلام بر تمام عالم ادامه پیدا خواهد کرد.
** ضرورت توجه به وحدت
اتحاد و اخوت اسلامی، امروزه بیش از گذشته برای مسلمانان ضروری و در کسب آزادی و استقلالشان نقش مؤثر و حیاتی دارد، اگر در گذشته تاریخ، امت اسلام دارای چنان سیادت و عظمتی بود؛ در کوتاه‌ترین مدت ممکن، شعاع آفتاب اسلام تا بام کشورهای اروپایی و نیز برخی از ممالک غربی هم پرتو می‌افکند و این امر به خاطر وحدت اسلامی و یکپارچگی مسلمانان بود.
اگر امروز مسلمانان گرفتار استعمار غرب و شرق هستند و استکبار جهانی سایه شوم سلطه خویش را بر سرشان گسترده و هرگونه آزادی، حاکمیت ملی و مذهبی را از آنان سلب کرده است به خاطر اختلاف و پراکندگی این امت بزرگ و به علت ناهماهنگی آنان می‌باشد و در این شرایط حساس بررسی و رسیدگی به این موضوع بسیار مهم است.
** وحدت از نگاه امام (ره)
تلاش در جهت بیداری فردی و گروهی مسلمانان و ایجاد وحدت برای پیاده کردن اسلام واقعی در جهان و بازگشت عزت و کرامت مسلمانان، از خصوصیات بارز امام خمینی (ره) بود.
امام وحدت را به عنوان یک استراتژی قبول داشت؛ وحدت ملی برای حفظ کشور، به غارت نرفتن منافع ملی؛ انسجام و اتحاد اسلامی، برای حفظ عزت مسلمانان و ضربه نخوردن اسلام و قرآن بود.
ایشان در این باره می‌فرمایند: «ما برای اینکه وحدت امت اسلامی را تأمین کنیم، برای اینکه وطن اسلام را از تصرف و نفوذ استعمارگران و دولت‌های دست نشانده آنها خارج و آزاد کنیم، راهی نداریم جز اینکه تشکیل حکومت بدهیم … تشکیل حکومت برای حفظ نظام و وحدت مسلمانان است…»
در حقیقت می‌توان وحدت و همبستگی ملی و اسلامی را از مفاهیم و دال‌های مرکزی گفتمان امام خمینی (ره) دانست که با رویکردی راهبردی و معقول مورد تأکید همیشگی ایشان بود.
امام خمینی (ره)، از میان نهادها، گروه‌ها و مراکز مؤثر بر وحدت و همبستگی، بیش از همه بر نقش مراکز تولید فکر، اندیشه و فرهنگ نظیر حوزه و دانشگاه تأکید داشته است.
امام استقلال، آزادی و عدالت را لازمه و زمینه‌ساز وحدت تلقی می‌کرد و از امکاناتی همچون مسئله فلسطین، مناسک حج، مراسم برائت از مشرکین … برای ایجاد وحدت بهره گیری می‌کرد.
** ابزارهای وحدت از دیدگاه امام (ره)
رفع تبعیض بین برادران دینی و توزیع منصفانه فرصت‌ها در درون نظام‌های اجتماعی از روش‌هایی است که از ابزارهای وحدت بشمار می‌رود، این شیوه ضمن اینکه موجبات افزایش مشروعیت نظام‌های حکومتی را فراهم می‌کند، وحدت و هماهنگی را در درون و بیرون نظام‌ها افزایش می‌دهد.
برانگیختن توجه به سازمان‌های بین المللی اسلامی همانند سازمان کنفرانس اسلامی، از یک سو با هدف اهمیت دادن به نقش و جایگاه واقعی این سازمان‌ها و از سوی دیگر نظارت عام بر مواضع و تصمیمات سران کشورهای اسلامی به عنوان یک واقعیت سیاسی و اجتماعی و بین المللی که در نهایت می‌تواند شرایط مساعدتری برای تعاون و مشارکت سیاسی مسلمین در جهت ایفای حقوق آنها بوجود آورد.
ایجاد شرایط برای مدیریت توافق‌ها و تضادهای معرفتی و ارزشی با توجه به نقش روحانیون و علما در مجامع علمی و تخصصی که در گفت و گو و تبادل اندیشه‌ها می‌تواند زمینه‌های وحدت را ایجاد کرد.
اصول اولیه وحدت ایجاب می‌کند که برای هر گروه این حق را قایل باشیم که به صورت داوطلبانه به مجتمع مسلمانان بپیوندد. لذا نباید انتظار داشت که افراد یا فرقه‌ها به صورت منفعل و هر گونه نقد و ابتکار به طور مداوم به سازگاری با جمع تن در دهند.
پیروی از دستورهای قرآن کریم، تشکیل حکومت و امت واحده، برادری، تقیه یا پرهیز از اختلاف، پیروی از سیره امامان در خصوص مناسک و عبادات با اهل‌سنت از دیگر ابزارهای رسیدن به وحدت محسوب می‌شود که در دیدگاه امام راحل بارز است.
** گستره وحدت از دیدگاه امام (ره)
وحدت از دیدگاه امام خمینی (ره) دارای گستره وسیعی است که شامل وحدت نیروهای داخلی و امت اسلامی می‌شود.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، در میان عوامل داخلی وحدت نیروهای فرهنگی و دینی کشور، بیش از هر چیز دیگر مورد نظر امام بوده است.
ایشان با هوشیاری خاص کوشیدند تا وحدت داخلی را در میان گروه‌ها و نیروهای داخلی از جمله وحدت حوزه و دانشگاه و وحدت مسلمانان در مبارزه با اسراییل را برقرار کنند و امروزه نیز باید در صحنه داخل و خارج به اصول وحدت امام راحل پایبند باشیم.