حج تجلی گاه امت واحد اسلامی

امتیاز بدهید
(0 امتیاز)
حج تجلی گاه امت واحد اسلامی

کنگره بزرگ حج، جزء مراسمی است که خدای متعال از آن به عنوان یکی از وظایف مسلمانان یاد می‌کند و می‌فرماید:« وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا[آل عمران/97] و برای خدا بر مردم است که آهنگ خانه (او) کنند، آنها که توانایی رفتن به سوی آن دارند.» آنچه بیشتر از همه سبب تمایز حج نسبت به دیگر اعمال و دستورات اسلام شده است، بعد اجتماعی سیاسی حج است، گرچه این موضوع در بیشتر دستورات اسلام دیده می‌شود ولی در مراسم حج به خاطر شرائط و ویژگی‌های خاصی که دارد این نکته بیشتر ظهور پیدا کرده است، به گونه‌ای که می‌توان از ایام حج به عنوان الگوی جامعه اسلامی یاد کرد به همین خاطر بسیاری از آیات اجتماعی قرآن در مناسک حج تجلی پیدا می‌کند که در ادامه تلاش می‌کنیم به بخشی از آن اشاره کنیم.

در مراسم حج ابتدا حاجیان که از یک شهر یا منطقه عازم شده‌اند معمولا در قالب کاروانی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و این کاروان‌ها مانند جویباری که به یکدیگر متصل می‌شوند رودخانه‌ عظیمی را شکل می‌دهند که در طواف و سعی خودش را نشان می‌دهد، اما اوج به هم پیوستگی مسلمانان در این حرکت، در عرفات و مشعر دیده می‌شود که در آن تمام حاجیان در عرصه واحد و زمان و مکان یکسان در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و هم صدا با یکدیگر حول محور توحید جمع می‌شوند در حقیقت در این زمان شمه‌ای از امت واحد اسلامی برای مدت کوتاه شکل می‌گیرد و آیه «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ[آل عمران/103] و همگی به رشته (دین) خدا چنگ زده و به راههای متفرّق نروید، و به یاد آرید این نعمت بزرگ خدا را که شما با هم دشمن بودید، خدا در دلهای شما الفت و مهربانی انداخت و به لطف و نعمت خدا همه برادر دینی یکدیگر شدید، و در پرتگاه آتش بودید، خدا شما را نجات داد. بدین گونه خدا آیاتش را برای (راهنمایی) شما بیان می‌کند، باشد که هدایت شوید.» به صورت واقعی در مراسم حج نمایش داده می‌شود.

مسلمانان در مراسم حج موظف هستند احکام و دستوراتی را مراعات کنند که در این همبستگی اجتماعی تأثیر زیادی دارد که به عنوان نمونه تمام مسلمانان از هر رنگ و نژادی موظف هستند لباس‌هایی یک شکل و ساده بپوشند و از نزاع و کشمکش با یکدیگر خود داری کنند تا مسلمانان در این چند روز فارغ از تمام مناسب دنیایی تنها حول محور خدای متعال حرکت کنند. امام خمینی(ره) در تبیین این موضوع می‌فرمایند: «یکى از فلسفه‏‌هاى مهم اجتماع عظیم از سراسر جهان در این مقام مقدس و مهبط وحى، به هم پیوستن مسلمانان جهان و تحکیم وحدت بین پیروان پیامبر اسلام و پیروان قرآن کریم در مقابل طاغوت‌هاى جهان است. و اگر خداى نخواسته از اعمال بعض زائران در این وحدت خللى واقع شود و تفرقه‌اى ایجاد گردد، موجب سخط  رسول اللَّه- صلى اللَّه علیه و آله- و عذاب خداوند قادر خواهد شد. زائران محترم، که در جوار خانه خدا و محل رحمت او هستند، با همه بندگان خدا با رفق و مروت و اخوت اسلامى رفتار نمایند؛ و همه را، بدون در نظر گرفتن رنگ و زبان و منطقه و محیط، از خود بدانند؛ و همه با هم ید واحده و ملت واحد قرآنى باشند، تا بر دشمنان اسلام و انسانیت چیره شوند.»[1]

همدلی و همراهی مسلمانان با یکدیگر تنها به حضور و ذکر خاتمه پیدا نمی‌کند  بلکه در آخرین مراحل حج تمام حاجیان مکلف هستند که در یک کارزار بزرگ شرکت کرده و انزجار خویش را نسبت به نماد شیطان آشکار کنند به همین خاطر تمام مسلمانان حاضر در منی باید به رمی جمرات بپردازند که این موضوع نشان دهنده آن است که مسلمانان باید علاوه بر آنکه با یکدیگر همدل و همراه هستند باید به مقابله با شیاطین عالم نیز بپردازند، شاید فلسفه آن که در سوره حج خدای متعال بعد از سخن گفتن در مورد حج به موضوع جهاد می‌پردازد همین نکته باشد.

با توجه به مطالبی که بیان شد، می‌توان از کنگره بزرگ حج به عنوان تجلی‌گاه آیه «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ  ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا[فتح/29] محمّد(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرستاده خداست؛ و کسانی که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند؛ پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود می‌بینی در حالی که همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند؛ نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است؛ این توصیف آنان در تورات و توصیف آنان در انجیل است، همانند زراعتی که جوانه‌های خود را خارج ساخته، سپس به تقویت آن پرداخته تا محکم شده و بر پای خود ایستاده است و بقدری نموّ و رشد کرده که زارعان را به شگفتی وامی‌دارد؛ این برای آن است که کافران را به خشم آورد (ولی) کسانی از آنها را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، خداوند وعده آمرزش و اجر عظیمی داده است.» یاد کرد زیرا که در مراسم حج، مسلمانان که از شهرهای خویش به مکه می‌آیند مانند جوانه‌هایی هستند که در موسم حج به درختان مستحکمی تبدیل شده که کاخ‌های مستکبران جهان را به لرزه در می‌آورد و قلوب مسلمانان جهان را به یکدیگر نزدیک کرده و ایشان را وادی بنیان مرصوص وارد می‌کند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی‌نوشت
[1]. صحیفه امام، ج۱۹، ص۳۴۰

خوانده شده 374 مرتبه

احادیث