حقيقت مفهوم وحدت آن است که با حفظ عقايد قطعي و مسلم خود در مقابل دشمن مشترک موضع واحدي داشته و از او غافل نباشيم و اين بدان معنا نيست که از بحث و گفتگوي علمي محض و خالي از تعصبات پرهيز کنيم زيرا همه امور در حقيقت براي حفظ اصول اسلام است.
از طرفي قرآن و سنت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مکمل يکديگرند «لقد کان لکم في رسول الله اسوة حسنة» بي شک پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نمونه و الگوي نيکويي براي شماست و کتاب الهي و سنت پيامبر محور وحدت اسلامي است.[1]
اسلام بر وحدت ميان مسلمانان تأکيد فراواني دارد قرآن کريم مي فرمايد: «وَلاَ تَکونُواْ کالَّذِينَ تَفَرَّقُواْ وَاخْتَلَفُواْ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُوْلَئِک لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ؛» و نعمت خدا را بر خود ياد کنيد آنگاه که دشمنان يکديگر بوديد پس ميان دل هاي شما الفت و مهرباني انداخت تا به لطف او برادران هم شديد.[2]
يا مي فرمايد: «وَلاَ تَکونُواْ کالَّذِينَ تَفَرَّقُواْ وَاخْتَلَفُواْ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُوْلَئِک لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ» و چون کساني نباشيد که پس از آن دلايل آشکار براي شان آمد پراکنده شدند و با هم اختلاف پيدا کردند و براي آنان عذاب سنگين است.[3]
جاي ديگر مي فرمايد: «...وَلاَ تَنَازَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَتَذْهَبَ رِيحُکمْ...» و با هم نزاع نکنيد که سست شويد و مهابت شما از بين برود».[4]
«إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکمْ فَاعْبُدُونِ»و اين امت شما امتي يگانه است و منم پروردگار شما پس مرا بپرستيد.[5]
به فرموده امام خميني وحدت، تکليفي الهي و شرعي است و نقشة قدرت هاي بزرگ و وابستگان آنها در کشورهاي اسلامي اين است که اين قشرهاي مسلم را که خداي تبارک و تعالي بين آنها اخوت ايجاد کرده است و مومنين را بنام اخوت ياد فرموده است، از هم جدا کند و به اسم ملّت ترک، کُرد، ملّت عرب، ملّت فارس از هم جدا کنند بلکه با هم دشمن کنند و اين درست برخلاف مسير اسلام است و مسير قرآن کريم، تمام مسلمين با هم برادرند و برابرند و هيچ يک از آنها از ديگري جدا نيستندو همه آنها زير پرچم اسلام و پرچم توحيد بايد باشند اين ها که با اسم مليّت و گروه گراي و ملي گراي بين مسلمين تفرقه مي اندازند، اين ها لشکرهاي شيطان و کمک کارهاي به قدرت هاي بزرگ و مخالف قرآن کريم هستند.[6]
استاد شهيد مرتضي مطهري که از معدود متفکران و انديشمندان روشن بين و آينده نگر عصر حاضر است، در باره وحدت، بياني دارد که فرموده است:
مقصود از وحدت اسلامي چيست؟ آيا مقصود اين است، از ميان مذاهب اسلامي، يکي انتخاب شود و ساير مذاهب کنار گذاشته شود؟ يا مقصود اين است که مشترکات همه مذاهب گرفته شود و مفترقات همه آنها کنار گذاشته و مذهب جديدي بدين نحو اختراع شود که عين هيچ يک از مذاهب موجود نباشد يا اين که وحدت اسلامي به هيچ وجه ربطي به وحدت مذاهب ندارد و مقصود از اتحاد مسلمين اتحاد پيروان مختلف در عين اختلافات مذهبي در برابر بيگانگان است؟[7]
مخالفين اتحاد مسلمين، براي اينکه از وحدت اسلامي مفهومي غير منطقي و غير عملي بسازند، آن را به نام وحدت مذهبي توجيه مي کنند تا در قدم اول با شکست مواجه گردد. بديهي است که منظور علماي روشن فکر اسلام از وحدت اسلامي، حصر مذاهب به يک مذهب و يا اخذ مشترکات مذاهب و طرد مفترقات آنها، -که نه معقول و منطقي است و نه مطلوب و عملي- نيست، منظور اين دانشمندان، متشکل شدن مسلمين است در يک صف در برابر دشمنان مشترک شان.[8]
رهبر معظم انقلاب اسلامي مي فرمايد: فرق اسلامي، همگي امت اسلامي محسوب و از تمام مزاياي اسلامي برخوردارند و تفرقه بين طوايف مسلمين، علاوه بر آنکه خلاف تعليمات قرآن کريم و سنت رسول گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ است، موجب تضعيف مسلمين و سوژه به دست دشمنان اسلام دادن است، فلذا به هيچ وجه جايز نيست.[9]
ايشان در باره نحوه وحدت اسلامي معتقدند : « امروز مسلمانان وحدت اسلامي را جدي بگيرند. وحدت اسلامي هم معنايش معلوم است. مقصود اين نيست كه مذاهب، در يك مذهب حل بشوند، بعضي ها براي اينكه اتحاد مسلمين را تحصيل نمايند، مذاهب را نفي مي كنند، نفي مذاهب، مشكلي را حل نمي كند: اثبات مذاهب، مشكلات را حل مي كند. همين مذاهبي كه هستند، هر كدام در منطقة خودشان، كارهاي معمولي خودشان را انجام بدهند: اما روابطشان را با يكديگر حسنه كنند».[10]
[1]. احزاب / 21؛ عسگري، سيد مرتضي، ولايت علي(ع) در قرآن کريم و سنت پيامبر اکرم(ص)، قم، انتشارات دانشکده اصول الدين، 1383ش، ص37.
[2]. آل عمران / 104.
[3]. آل عمران / 105.
[4]. انفعال / 46.
[5]. انبياء / 92.
[6]. سبزيان، علي اکبر، منشور اتحاد ملي و انسجام اسلامي، انتشارات خادم الرضا(ع)، چاپ اول، 1386ش، ص58.
[7]. منشور اتحاد ملي و انسجام اسلامي، ص59.
[8]. همان، ص59.
[9]. تعدد مذاهب از ديدگاه فقها و انديشمندان مسلمان، نشر مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي معاونت فرهنگي، 1386ش، ص137.
[10] بيانات مقام معظم رهبري در ديدار با ميهمانان كنفرانس وحدت اسلامي، تاريخ 1/5/1376