آغاز تجهیز علنی مخالفان بشار اسد

وزرای خارجه اتحادیه اروپا شب گذشته در بروکسل، بر سر ادامه تحریم تسلیحاتی سوریه به توافق دست نیافتند و تحریم تسلیحاتی این کشور از روز شنبه لغو خواهد شد و مخالفان حکومت بشار اسد نیز می توانند از آن روز به بعد سلاح دریافت کنند. در این مورد و سیاست اتحادیه اروپا در قبال بحران سوریه با دکتر داوود آقایی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران گفتگویی داشته ایم که در زیر می خوانید:

ارزیابی شما از نشست شب گذشته وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل چیست؟

روز گذشته وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا نشستی به منظور لغو ممنوعیت ارسال اسلحه به معارضان سوری داشتند که تا شب گذشته به طول انجامید. در این نشست وزرای خارجه فرانسه و انگلیس اصرار داشتند که این قانون لغو شود تا کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای ارسال اسلحه برای معارضان سوریه مجوز لازم داشته باشد. با این وجود مخالفت های شدیدی با این طرح وجود داشت از جمله وزیر خارجه اتریش بیشترین مخالفت را ابراز کرد.

علاوه بر اتریش، کشورهایی همانند فنلاند و جمهوری چک نیز مخالف ارسال اسلحه برای مخالفین سوری بودند و این مسئله را مغایر با اصول پذیرفته شده در اتحادیه اروپا می دانستند. آنها تاکید می کردند که اصول و بنیان های اتحادیه اروپا مبتنی بر صلح و روندهای صلح آمیز است و ارسال اسلحه برای گروههای شورشی در سوریه می تواند مغایر با این قواعد باشد. لذا آنها مخالفت خود را با این درخواست فرانسه و انگلیس ابراز کردند. با این حال این ممنوعیت تداوم نیافت و تحریم تسلیحاتی این کشور از روز شنبه لغو خواهد شد و مخالفان حکومت بشار اسد نیز می توانند از آن روز به بعد سلاح دریافت کنند. در عین حال برخی از کشورها در پایان این اجلاس اعلام کردند که علی رغم لغو قانون ممنوعیت ارسال اسلحه برای مخالفین سوریه در اتحادیه اروپا، هرگز سلاحی را برای معارضیان ارسال نخواهند کرد؛ از جمله کشورهایی مثل هلند، بلژیک، سوئد در کنار اتریش، فنلاند و چک. این شش کشور اروپایی صریحا مخالفت خود را با ارسال هرگونه اسلحه به معارضین سوریه بیان کردند و این نشان دهنده دودستگی بین کشورهای موثر عضو اتحادیه اروپا در مورد حمایت نظامی و تسلیحاتی از گروههای شورشی در سوریه است.

اصرار انگلیس و فرانسه برای ارسال اسلحه به چه دلیل است؟ خصوصا این که قرار است به زودی کنفرانس ژنو 2 برگزار شود. آیا این مسئله نمی تواند آسیبی به کنفرانس پیش رو بزند؟

به هر حال مسئله این است که کشورهای غربی اعم از اروپا و آمریکا به این جمع بندی رسیده اند که در عرصه میدانی بازنده هستند. با توجه به پیشروی هایی که ارتش سوریه طی روزهای اخیر به ویژه در القصیر داشتند و توانستند که این مناطق را باز پس بگیرند و بسیاری از نیروهای معارض را از پای در آوردند، غربی ها به این نتیجه رسیدند که شرایط در عرصه میدانی به نفع دولت سوریه در حال تغییر است.

در همین حال آمریکا اعلام کرد که در توافقی که با روسیه انجام داده به دنبال این هستند که کنفرانس ژنو 2 برگزار شود. اما همانطور که ویلیام هیگ هم در این نشست اعلام کرد در صورتی که بشار اسد از گفتگو سر باز بزند گزینه های دیگر نیز روی میز است. این مسئله نشان می دهد که اروپایی ها هرچند در حال حاضر به این جمع بندی رسیده اند که از مکانیزم های دیگری استفاده کنند و راه کارهای دیگری دنبال کنند تا امتیازات مورد نظر خود را در سوریه به دست بیاورند، اما تلاش می کنند که به نحوی فشارهای لازم را بر دولت بشار اسد وارد کنند که در گفتگو ها شرکت کند و امتیازات لازم را در پای میز مذاکره از دولت بشار اسد دریافت کنند. من معتقدم که این پیش زمینه ای است برای این که در اجلاس ژنو 2 امتیازات بیشتر را از دولت روسیه و دولت های حامی سوریه مثل روسیه و ایران به دست بیاورند.

آیا سیاست اروپاییها در راستای سیاست آمریکاست؟ ایا تقسیم کاری صورت گرفته؟

من معتقدم که اروپاییها جدا از سیاست های آمریکا آمریکا عمل نمی کنند. به نظر من این ماموریت از سوی آمریکاییها به اروپاییها محول شده است که در عرصه میدانی تاثیر بگذارند و با اتخاذ چنین تصمیمی و لغو قانون ارسال اسلحه به سوریه، بر دولت بشار اسد فشار وارد کنند. اروپا این مسئله را به عنوان یک برنامه در دستور کار خود دارند که در آینده اگر شرایط به گونه ای پیش رفت که احتمال حذف نیروهای معارض از سوریه وجود داشت، این سلاح ها ارسال شود.

بنابراین به نظر من تصمیمی که روز گذشته اتخاذ شد به این معنی نیست که در کوتاه مدت الزاما کشورهای اروپایی سلاح ارسال کنند بلکه این مسئله را به عنوان بهانه و ذخیره ای در اختیار دارند تا در صورت ضرورت و نیاز دستشان باز باشد و مجوز قانونی بین خودشان وجود داشته باشد که سلاح را ارسال کنند. بنابراین به نظر من اروپایی در هماهنگی کامل با آمریکاییها عمل می کنند.

اگر وضعیت به همین منوال ادامه داشته باشد و بحران سوریه خاتمه پیدا نکند، امکان دارد که اروپا همانند آنچه که در لیبی رخ داد و فرانسه به همراه نیروهای بین المللی در بحران لیبی مداخله کرد، در سوریه نیز از سوی اروپا مداخله ای صورت بگیرد؟

در مجموع به نظر می رسد که اروپا در این مسیر گام بر می دارد. البته با در نظر گرفتن تفاوت هایی که بین سوریه و لیبی وجود داشته و دارد می شود آن الگو را در مورد سوریه هم دنبال کرد.

یعنی به نظر من اروپایی ها به نحوی به دنبال اعمال همان الگوی لیبی در سوریه هستند منتها تفاوت شرایط دو کشور را در نظر خواهند د اشت. ولی قاعدتا در آخرین مرحله از الگویی که در لیبی رخ داد استفاده خواهند کرد.

دکتر داوود آقایی کارشناس مسائل اروپا