امّ‌البنین مادری شجاع پرور | از صدر اسلام تاکنون، همواره زنانی بوده‌اند که پابه‌پای مردان، در جامعه و مسیر هدایت مردم، نقش‌آفرینی کرده‌اند؛ گاه در میدان نبرد و گاه با پرورش دادن شیرمردانی که خود یک تنه میدان‌دار جنگ می‌شدند.
یکی از این شیرزنان تاریخ، حضرت فاطمه، دختر حزام، معروف به امّ‌البنین علیهاالسلام است که بعد از شهادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، همسر امیرالمؤمنین علیه‌السلام شد و خداوند چهار پسر به او عنایت کرد. ایشان در روز سیزده جمادی الثانی، سال 64 یا 70 هجری از دنیا رفت و در بقیع به خاک سپرده شد.[1]
شجاعت و دلیری ام‌البنین
روزی امیرالمؤمنین علیه‌السلام به برادرش عقیل فرمود: «اُنْظُرْ لِی اِمْرَأَةً قَدْ وَلَدَتْها الْفُحُولَةُ مِنَ الْعَرَبِ لاَتَزَوَّجَها فَتَلِدَ لِی غُلاما فارِسا»؛[2] «برای همسری‌ام، بانویی از میان اعراب انتخاب کن که از نسل دلیرمردان عرب باشد و پسری جوانمرد و شجاع برایم به دنیا آورد». عقیل در پاسخ به این درخواست، حضرت امّ‌البنین را برایش انتخاب کرد که از شجاعتِ وصف‌ناپذیری برخوردار بود. علت این درخواست را می‌توان در تأثیرپذیری فرزند از مادر جستجو کرد.
تأثیرپذیری فرزندان از مادر
هر انسانی برای پیمودن راه سعادت و خوشبختی، باید در رویارویی با مشکلات سخت دنیا، زورگویان و دشمنان، شجاعانه بایستد و در این راه پدر و مادر یکی از عوامل تأثیرگذارموفقیت او هستند. امام سجاد علیه‌السلام فرمود: «اللهُمَّ اجْعَلْنِي أَهَابُهُمَا هَيْبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ»؛[3] «خداوندا! چنان كن كه از هيبت پدر و مادرم، بسان هيبت سلطان خودكامه، بيمناک باشم». از این کلام چنین برداشت می‌شود که پدر و مادر باید حالت هیبت و شجاعت خود را حفظ کنند تا خود الگویی برای فرزندان و تربیت آن‌ها باشد.
برای همین امر بود که امیرالمؤمنین علیه‌السلام از عقیل خواست همسری شجاع و شجاع‌پرور برایش انتخاب کند و حضرت امّ‌البنین نیز، شجاعان و دلیرمردانی مانند عباس، عون، جعفر و عثمان را تربیت کرد که هر کدام علاوه بر ادب، زبان‌زدِ در شجاعت بودند.
آنقدر امّ‌البنین به شجاعت و دلاوری فرزندانش اعتقاد و اعتماد داشت که گویا شهادت آن‌ها را باور نمی‌کرد. ایشان در قالب اشعاری فرمود: «اَرْبَعَةٌ مِثْلُ نُسُورِ الرُّبیقَدْ واصَلُوا الْمَوْتَ بِقَطْعِ الْوَتِینِ... یا لَیْتَ شِعْرِی اَکَما اَخْبَرُو بِاَنَّ عَبّاسا قَطِیعُ الْیَمِینِ... لَوْ کانَ سَیْفُکَ فِی یَدَیْکَ لَما دَنی مِنْکَ اَحَدٌ»؛[4] «من چهار باز شکاری داشتم که آن‌ها را هدف تیر قرار دادند و رگ گردن آن‌ها را قطع کردند... ای کاش می‌دانستم آیا این خبر درست است که دست‌های فرزندم عباس را از تن جدا کردند... پسرم عباس! اگر [دست در تن داشتی و] شمشیرت در دستت بود، کسی جرأت نداشت به تو نزدیک شود».
بنابراین حضرت امّ‌البنین علیهاالسلام در این زمینه می‌تواند الگویی برای زنان جامعه امروز باشد.
پی‌نوشت:
[1]. جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، مشعر، ج1، ص349.
[2]. ابن عنبة، سیدجمال‌الدین، عمدةالطالب، الشریف الرضی، ج1، ص357.
[3]. امام سجاد علیه‌السلام، صحیفه سجادیه، دفتر نشر الهادی، ص116.
[4]. ابن حیون، نعمان‌بن محمد، شرح الأخبار فی فضائل الأئمه الأطهار، جامعه مدرسین، ج3، ص187
