به این پرسش می‌پردازیم که چرا پیامبر اسلام آخرین پیامبر است و پس از او دیگر پیامبری فرستاده نشد.
پرسش از این‌که «چرا خداوند پس از پیامبر اسلام پیامبر دیگری نفرستاد؟»
از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین سؤال‌هاست. پاسخ این مسئله نه پیچیده است و نه مبهم؛ قرآن، تاریخ و عقل هر سه در یک نقطه مشترک قرار می‌گیرند:
«پیام الهی با اسلام کامل شد و جهان دیگر به پیامبر جدید نیاز نداشت.»
قرآن در آیه ۴۰ سوره احزاب، به‌صراحت می‌گوید:
مَا کَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِکُمْ وَلَٰکِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِیِّینَ: حضرت محمد صلی الله‌علیه و آله و سلم فرستاده خدا و آخرین پیامبران است.
مفسران بزرگ مانند علامه طباطبایی نیز «خاتَم» را به‌معنای پایان‌بخش و مُهر تکمیل‌کننده دانسته‌اند؛ همان‌گونه که در پایان یک نامه، مُهر نهایی زده می‌شود و متن کامل می‌گردد.
در آیه‌ای دیگر، خداوند می‌فرماید: الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ :امروز دین شما را کامل کردم (مائده/۳). پیامبری که حامل پیام «کامل» است، پیامبری است که پس از او دیگر نیازی به فرستاده تازه نیست.
مسئله این نیست که «مردم همه چیز را فهمیده‌اند یا نه»، بلکه خود پیام الهی به درجه‌ای رسیده که پاسخ‌گوی همه نیازهای بشر تا پایان دنیا باشد.
برای فهم این نکته، یک مثال روشن کافی است:
وقتی نسخه نهایی یک کتاب منتشر می‌شود، دیگر نیاز به چاپ کتاب از نویسنده جدید نیست؛ چرا؟ چون کتاب ناقص نیست. تا زمانی که پیام دین ناقص بود، پیامبران جدید آمدند؛ اما وقتی کامل شد، سلسله پیامبری پایان یافت.
* در ادیان گذشته، کتاب‌های آسمانی دچار تحریف می‌شدند؛ همین تحریف‌ها ضرورت آمدن پیامبر جدید را پدید می‌آورد. اما قرآن خود می‌گوید: «ما این کتاب را نازل کردیم و خود نگهبان آن هستیم» (حجر/۹). این وعده الهی یعنی پیام نهایی نه دستخوش تحریف می‌شود و نه نیازمند اصلاح. وقتی «متن دین» حفاظت‌شده و کامل باشد، «فرستاده جدید» معنایی ندارد.
* نکته مهم این است که ختم نبوت به معنای رها شدن بشر نیست. پس از پیامبر اسلام، وظیفه هدایت و تبیین دین به امامان معصوم و پس از آنان به عالمان سپرده شد. همان‌گونه که پس از پایان یافتن دوره یک معلم، درس‌ها تعطیل نمی‌شود؛ بلکه کتاب درسی باقی می‌ماند و استادان دیگر آموزش را ادامه می‌دهند، پس از خاتم پیامبران نیز قرآن و سنت باقی است و هدایت از مسیر دیگری جریان پیدا می‌کند، نه با پیامبر تازه.
* از سوی دیگر، اسلام دینی است که برای یک قوم یا یک دوره نیامده؛ قوانین ثابت و اصول بنیادین آن برای همه زمان‌ها قابل اجراست. در کنار این اصول ثابت، خداوند ابزار «اجتهاد» و «عقل» را قرار داده تا انسان بتواند در هر دوره نیازهای تازه را در چارچوب همان دین پاسخ دهد؛ بنابراین، بشر برای زندگی امروز خود هم دستورالعمل دارد و هم توان فهم و اجرا. این یعنی جهان دیگر محتاج پیامبر جدید نیست.
جمع‌بندی:
پیامبر اسلام آخرین پیامبر است چون: پیام الهی با او کامل شد؛ قرآن کتابی محفوظ و تغییرناپذیر است؛ اسلام قابلیت هدایت تمام دوران‌ها را دارد؛ و انسان به رشد فکری رسیده که این پیام کامل را حفظ و اجرا کند. امامان معصوم علیهم‌السلام نیز راهنمایی امت را در تبیین و اجرای این پیام ادامه می‌دهند.
