در آموزه‌های اسلامی، ارزش اعمال نه به ظاهر آن‌ها، بلکه به نیت و تأثیری است که در مسیر رضای الهی دارند. جهاد در راه خدا منحصر به میدان نبرد نیست، بلکه هر عمل خیری که با انگیزه الهی و برای پیشبرد اهداف دینی انجام شود، می‌تواند به عنوان شعبه‌ای از جهاد محسوب گردد. این دیدگاه برگرفته از آیات قرآن کریم، روایات معصومین(ع) و سیره عملی بزرگان دین است که بر اهمیت نیت خالص و تأثیر مثبت اعمال در جامعه تأکید دارند.
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی در راستای رسالت علمی و فرهنگی خود، این پرسش را در چارچوب سلسله مباحث «اخلاق جنگ» بررسی می‌کند تا با استناد به منابع دینی، پاسخی مستدل و جامع ارائه نماید که در ادامه تقدیم شما علاقه‌مندان می‌گردد.
سوال:
بر اساس تعالیم دینی، آیا هرگونه کار اثرگذار و مفید می‌تواند به عنوان شعبه‌ای از جهاد محسوب شود؟ لطفاً این مفهوم را با استناد به منابع اسلامی توضیح دهید.
با توجه به این اصل که «هر کار اثر بخش شعبه‌ای از جهاد است»، آیا امور روزمره مانند ظرف شستن نیز شامل این حکم می‌شود؟ آیا می‌توان این قبیل کارها را با نیت الهی هم‌تراز جهاد دانست؟
پاسخ:
در اسلام هر عمل خیری که با نیت الهی انجام شود، ارزش معنوی والایی دارد. حتی کارهای به ظاهر کوچک منزل مانند ظرف شستن، اگر با قصد قربت انجام شود، می‌تواند درجه‌ای از جهاد را داشته باشد. این مفهوم ریشه در آیات قرآن، روایات معصومین(ع) و سیره عملی اهل بیت(ع) دارد.
قرآن کریم در آیه ۹۷ سوره نساء می‌فرماید: "وَمَنْ یخْرُجْ مِنْ بَیتِهِ مُهَاجِرًا إِلَی اللَّهِ وَرَسُولِهِ...که نشان می‌دهد هر خروجی از خانه برای خدا ارزش دارد. همچنین در روایات متعدد تأکید شده که زن با مدیریت خانه و خدمت به خانواده می‌تواند به درجه مجاهدان راه خدا برسد. امام صادق(ع) فرموده‌اند: «جهاد المرأة حسن التبعل» (جهاد زن، خوب شوهرداری کردن است).
سیره عملی حضرت فاطمه زهرا(س) بهترین گواه این مطلب است. ایشان با وجود مقام والای معنوی، به امور خانه و خانواده می‌پرداختند و این کارها را عبادت می‌دانستند. روایت است که پیامبر(ص) فرمودند: خدمت فاطمه به خانواده‌اش از جهاد در راه خدا بالاتر است
بنابراین، ظرف شستن و سایر کارهای خانه وقتی با نیت الهی و برای حفظ کانون خانواده انجام شود، نه تنها ارزش کمتری از جهاد ندارد، بلکه می‌تواند همان ثواب و پاداش را داشته باشد. نکته کلیدی در اینجا نیت خالص و انجام وظیفه است. همانطور که امام علی(ع) فرمودند: نیة المرء خیر من عمله (نیت شخص از عملش بهتر است).
