در نظام فکری اسلام، نه تنها زندگی انسان به عالم ماده و طبیعت محدود نمی‌شود؛ بلکه آغاز آفرینش او نیز از این عالم نیست. بر اساس آیات و روایات متعدد، انسان دارای دو جنبه مادی و معنوی می‌باشد و جنبه معنوی همان روح و نفسی است که از سوی خداوند در جسم مادی انسان دمیده می‌شود. بر همین اساس، عالم معنا بر عالم ماده برتری داشته و لازم است که تمام تلاش انسان در دنیا برای رسیدن به جایگاه نیک در عالم معنا باشد.
یکی از پیامدها و آثار پذیرش عالم معنا و روحانی در کائنات برای مسلمانان آن است که باور دارند تمام انسان‌ها پیش از آنکه در عالم طبیعت و دنیا قدم بگذارند، در عالم معنا آفریده شدند. بر اساس احادیث متعدد، ویژگی آفرینش در عالم معنا آن است که برترین مخلوق، نخستین مخلوق بوده و او وجود نورانی خاتم الانبیاء صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌باشد.[1]
همچنین در منابع متعدد حدیثی به این نکته مهم اشاره شده که آفرینش امیرالمؤمنین علیه‌السلام جدای از آفرینش پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله نبوده، بلکه آنها همراه با یکدیگر آفریده شدند و جدایی آنها در عالم ماده صورت پذیرفت.[2]
بر اساس احادیث، با توجه به آنکه وجود نورانی پیغمبر اکرم و امیرالمؤمنین علیهماالسلام در قله هستی قرار گرفته‌اند، تمام موجودات مأمور شدند تا ولایت آن دو وجود گرامی را بپذیرند.[3] پیامبران الهی نیز از این تکلیف استثنا نبودند و مهم‌ترین پیش‌شرط برای عهده‌دار شدن منصب و جایگاه نبوت، پذیرش ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام بود.[4]
البته ملحدان و دشمنان اهل‌بیت در مواجهه با چنین مطالبی، رفتاری جز تمسخر و انکار از خود نشان نمی‌دهند، در حالی‌که در امور رایج دنیایی چنین مسائلی کاملا طبیعی و مرسوم است؛ گاه ممکن است یک مجموعه اداری یا حکومتی، شروط متعددی برای استخدام کارمندان و یا تعیین مدیران رده بالا قرار دهد. از این‌رو هر کس بخواهد به آن مسئولیت‌ها و مقام‌های مهم دنیایی برسد، چاره‌ای جز پذیرش شروط ندارد.
در هندسه معرفتی اسلامی نیز پیامبران الهی با آگاهی کامل از جایگاه و موقعیت ویژه و برتر امیرالمؤمنین علیه‌السلام، می‌دانستند خداوند برای اعطای مقام نبوت به آنان، پذیرش ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام را شرط قرار داده که بیشترین تاثیر آن در آخرت آشکار خواهد شد، از این‌رو با کمال میل و رغبت آن را پذیرفتند و به مقام قرب الهی نائل آمدند.
پی‌نوشت:
[1]. ابن‌بطة، عبیدالله، الابانة، ج2، 149-150، دار الکتب العلمیة ؛ کلینی، محمد، کافی، ج1، ص442، اسلامیة.
[2]. ابن‌مغازلی، علی، مناقب الامام علی‌بن‌ابی‌طالب، ص120-121، دار الاضواء.
[3]. خطیب خوارزمی، المناقب، ص135، جامعه مدرسین قم.
[4]. ابن‌شاذان، مائة منقبة، ص150، مدرسة الامام المهدی علیه‌السلام ؛ گنجی شافعی، محمد، کفایة الطالب، ص318، دار احیاء تراث اهل البیت علیهم‌السلام.
