سید جمال الدین اسدآبادی، از دیگر طلایهداران وحدت و بیداری اسلامی و فریادگر احیای عظمت اسلام ناب محمدی است که سر سلسله جریان فکری استبداد داخلی و استعمار خارجی را در جوامع اسلامی تشخیص داد و با این دو مسئله به شدت مبارزه و بیدار سازی را در این جوامع آغاز کرد و با همه توان مترصد آن شد با قدرت و توانایی راه نجات مسلمانان را به عالمان دینی آنان بشناساند و غبار نشسته بر دین را از چهره اسلام دور کند.
این مصلح بزرگ که هدف اصلیاش وحدت و اتحاد مسلمین و استعمار ستیزی بود پس از سالها فعالیت با طرح مبارزه با استعمار و استبداد و تلاش در احیای اسلام و عزت مسلمین تحول و انقلابی عظیم را خلق کرد.
سیدجمال در مجله عروه الوثقی آورده است: « اگر مسلمانی حاضر نباشد سخن حق برادر دینی خود را بشنود چون هم مذهب او نیست و حتی از او، بیش از دشمنی اصلی و مشترک بگریزد و دشمنی با وی را در دل گیرد؛ اسلام با چنین تعصبی به شدت مخالفت کرده است.
چه مصیبت هایی که از اینگونه تعصبات بر مسلمان وارد آمد، چه خون هایی که ریخته شد، چه شمشیرهایی که به جای کشید شدن به روی دشمن به روی برادر کشیده شد، چه بسیار نیروهایی که به جای جنگ با استعمار و کفر در راه جنگ با فرزندان توحید به کار رفته است و در پی آن بود که جامعه مستحکم اسلام تجزیه گشت و به افراد تقسیم شد؛ هر کدام آنها دارای فرقهای شدند و هر فرقه به دنبال خواسته ها و تمایلات خود رفت.
عدهای به سوی ملک و حکومت و عدهای به جانب مذهب، به تدریج آثار آن عقاید و ایمانی که مسلمانان اولیه را به سوی وحدت و یگانگی دعوت میکرد و مردم را برای استحکام وحدت جامعه اسلامی برمیانگیخت، از روان مسلمانان زایل گشت و آنچه که از ایمان و عقاید مذهبی در ذهن آنان باقی ماند، تبدیل به یک سلسله صورت های ذهنی شد که فقط در گنجینه خیال آنان حفظ میشد و حافظه آنها هنگام نشان دادن معلومات نفسانی خویش به آن صورت ها توجه میکرد».
مهمترین راه حل برای نجات جهان اسلام «اتحاد اسلام» است
منتشر شده در
تقريب در كلام بزرگان